موضوع: فقه فتوایی
تاریخ کتابت: نیمۀ دوم سدۀ 6هـ؛ برگ‌های افتاده: حوالی سدۀ 11هـ
شمار برگ‌ها: 202برگ
معرّفی نسخه: این نسخه کهن‌ترین و نفیس‌ترین دست‌نویس شناخته‌شدۀ المقنعه است. بخش عمدۀ نسخه در سدۀ ششم هجری کتابت شده‌است؛ اما بخش‌هایی که از نسخه افتاده‌است در حدود سدۀ یازدهم هجری نونویسی شده و به نسخه الحاق شده‌است. این دست‌نویس اندکی از آخر متن را ندارد و ازاین‌رو انجامۀ کاتب افتاده‌است. نسخه از کرّاسه‌های هشت‌برگی تشکیل شده و کراسه‌شمار به حروف و با اشاره به نام کتاب؛ همچون «الخامس من المقنعة» (گ 30ر) و «الثالث عشر من المقنعة» (گ 94ر) بر آغاز هر کراسه آمده‌است. نسخه به خط نسخ است. بخش کهن نسخه تصحیح و مقابله شده‌است. تصحیحات با نشان «صح» بر کنارۀ برگ‌ها دیده می‌شود. نشانۀ بلاغ قرائت نیز معمولاً در پایان هر کراسه با عباراتی همچون « بلغت… القرائة» (گ 63پ)، «قوبل» (گ 69پ)، «قوبل و قرأ» (گ 85پ) و «قوبل و صحح» (گ 93پ) دیده می‌شود.
معرّفی کتاب: المقنعه (در نجاشی، ص 399، ش 1067: الرسالة المقنعه) از کهن‌ترین آثار فقهی امامیه است که به‌دست ما رسیده‌است. کتاب با بخش کوتاهی در اعتقادات، شامل مباحث توحید، نبوت، امامت و ولایت، و معاد شروع می‌شود و سپس به‌تفصیل به ابواب «شرایع الاسلام» می‌پردازد. المقنعه تقریباً همۀ ابواب فقهی را دارد و این نشان‌دهندۀ تبحر شیخ مفید در فقه، در کنار دیگر موضوعات است. این کتاب که دربردارندۀ فتاوای شیخ مفید است احتمالاٌ در حوالی سال 370هـ، به درخواست شخص مهم و صاحب‌منصبی که نام او را نمی‌برد تألیف شده‌است.
المقنعه از دیرباز مورد توجه دانشمندان امامیه بوده‌است. شیخ طوسی، شاگرد مفید، نخستین کسی بود که در زمان حیات شیخ مفید شروع به تألیف شرحی بر المقنعه با عنوان تهذیب الاحکام، یکی از کتب اربعۀ امامیه، کرد. از این‌رو بیشتر شروح و حواشی بر تهذیب الاحکام را می‌توان از شروح و حواشی المقنعه نیز به‌حساب آورد.
محل نگه‌داری نسخه: قم، کتابخانۀ آیت اللّه مرعشی نجفی، ش 12483
نگارنده: احمد رضا رحیمی ریسه