النهاية في مجرّد الفقه والفتاوﱝ، شیخ طوسی، ابو جعفر محمّد بن حسن (د: 460هـ)، کتابت شده در 12 رجب 567هـ

کد:

25667

موضوع:

فقه, فقه فتوایی

مؤلف:

شیخ طوسی، ابو جعفر محمّد بن حسن (د: 460هـ)

تاریخ تالیف:

قرن پنجم هجری

کاتب:

ظفر بن محمّد بن حسن بن محمّد

تاریخ کتابت:

قرن ششم هجری

محل کتابت:

تصاویر نسخه:

توضیحات:

نام کاتب: ظفر بن محمّد بن حسن بن محمّد (پایان جزء اول)

 

تاریخ کتابت: 12 رجب 567هـ

 

شمار برگ‌ها: 230 برگ

 

معرّفی نسخه: این نسخه از النهایه نیز، به‌رغم افتادگی از اول و آخر آن و نیز نونویس بودن برخی برگ‌های آن، از نسخه‌های کهن و نفیس این کتاب است. افتادگی آغاز نسخه تقریباً به اندازۀ دو کرّاسه است و نسخه از اواسط باب «حکم الحایض والمستحاضه…» از کتاب الطهاره شروع می‌شود. افتادگی انتهای دست‌نویس نیز تقریباً به میزان دو کرّاسه است و نسخه از اواخر باب «ضمان النفوس وغیرها» افتاده است. شش برگ آخر نسخه (گ 225 تا 230) نیز به خطی دیگر است. نسخه از کرّاسه‌های هشت‌برگی تشکیل شده‌است و کرّاسه‌شمار به حروف، همچون «الخامس» (گ 25ر) و «السابع» (گ 45ر)  بر آغاز کراسه‌ها دیده می‌شود. جلد دوم نسخه از برگ 112 شروع می‌شود. روی همین برگ یادداشت تملّکی است. کرّاسه‌شمار جلد دوم از یک شروع می‌شود و نسخۀ در دست احتمالاً در حالت اولیۀ خود در دو جلد مجزا بوده‌است که بعد‌ها در یک جلد با هم صحافی شده‌اند. یادداشت تملک در ابتدای جلد دوم قرینۀ دیگری بر این امر است. برخی برگ‌های این نسخه از کناره‌ها آسیب دیده و نسخه متن و حاشیه شده‌است. شماری از حواشی در این آسیب‌دیدگی از بین رفته‌است. به جز این، آب‌دیدگی نیز به برخی برگ‌ها آسیب رسانده ولی این آسیب مانع خواندن نوشته‌های نسخه نمی‌شود.

 

نسخه با دست‌نویس دیگری مقابله شده و افتادگی‌ها و تصحیحات در کناره‌های آن ثبت شده‌است. علامت بلاغ با عبارت «بلغت قرائة أیّده اللّه تعالی» در کناره‌ها دیده می‌شود. معنای برخی واژه‌های مشکل به عربی نیز در کنارۀ برخی صفحات ذکر شده‌است.

 

از ویژگی‌های بسیار مهم این نسخه نقل روایات و برخی اقوال فقهی از برخی منابع امامیه، عمدتاً آثار دیگر شیخ طوسی و برخی فقهای هم‌دوره با او، در کناره‌های نسخه است. برخی از آن‌ها از این قرارند: تهذیب الشیعه (ص 7 و 10)، الخلاف (ص 10)، استبصار (ص 35)، سیّد مرتضی (ص 42 و 57)، مبسوط (ص 80)، و ابوعبیده (ص 47). در خور ذکر است که این حواشی و نقل‌ها و همچنین علامت بلاغ فقط تا برگ 41 نسخه دیده می‌شود. برخی برگ‌های آغازین جلد دوم نیز شامل حواشی است.

 

نکتۀ بسیار مهم دربارۀ این منابع در این است که شماری از آن‌ها از بین رفته‌اند و ما از طریق این نسخه به برخی از مطالب آن‌ها دسترسی داریم. از این میان می توان به تهذیب الشیعة لأحکام الشریعة  اثر ابن جنید اسکافی (د: ربع آخر سدۀ چهارم هجری/ دهم میلادی)  اشاره کرد. از این اثر دو نقل در کناره‌های این نسخه، در برگ 5ر و 6پ آمده است.

 

معرّفی کتاب: نک: معرّفی نسخۀ شمارۀ 17581 کتابخانۀ آستان قدس رضوی.

 

محل نگه‌داری نسخه: تهران، کتابخانۀ مرکزی دانشگاه تهران، ش 6737

 

نگارنده: احمد رضا رحیمی ریسه

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *